Rialto

155.1

 

Folquet de Marselha

 

 

 

 

Amors, merce: non mueira tan soven,

que ja·m podes vias del tot ausire;

que viure·m faitz e morir mesclamen

et enaissi doblatz me mon martire;

5

pero, mieg mortz, vos sui hom e servire

e·l servisis es mi miltans plus bos

que de null autr’aver rics gizardos.

 

Per qu’er peccatz, Amors, so sabes vos,

si m’auzizetz, pos vas vos no m’azire;

10

mas trop servirs ten dan mantas sazos,

que son amic en pert om, so aug dire:

qu’ie·us ai servit et encars non m’en vire,

e quar sabetz qu’al gizardon n’aten,

ai perdut vos e·l servir eissamen.

 

15

Mas vos, domna, que avetz mandamen,

forzatz Amor e vos cui tan desire,

non ges per me mas per dreg chausimen,

e quar plainhen vo·n pregon miei sospire;

que·l cor plora quan vezes los hueilhs rire,

20

mas per paor que no·us sembl’enoios

engan mi eis e trac mal en-perdos.

 

Non cujera·l vostre cors ergueilhos

poges el mieu tan lonc dezir assire;

mas per paor non fezes d’un dan dos

25

no vos ausi lo mieu maltrag devire;

ai! quar vostr’ueilh non vezon mon martire?

qu’adoncs n’agras merce, si doncs no men

lo dous esgartz que·m fai merce parven.

 

A vos volgra mostrar lo mal qu’ieu sen

30

et als autres celar e escondire;

qu’anc no·us puec dir mon cor celadamen;

donc, s’ieu no·m sai cubrir qui m’er cubrire?

ni qui m’er fis s’ieu eis me sui traire?

qui se non sap celar non es razos

35

que·l celon cill a cui non es nuls pros.

 

Domna, ·l fin cor qu’ie·us ai no·us sai tot dire,

mas so qu’ieu lais qu’ieu non dic per non-sen

restauratz vos en bon entendemen.

 

Mas N’Azimans ditz qu’ieu li sui traire,

40

el e·N Tostemps car eu m’en fatz gignos

quar tot mon cor non retrac ad amdos.

 

 

 

Testo: Squillacioti 1999 (V). – Rialto 20.ii.2002.


Mss.: A (63r), B (41r), C (2r), D (41v), Dc (245v), E (5), Fa (42), G (1v-2r), H (49r), I (61r), J (67v = 8v; 73r = 14r), K (46r-v), Kp (104v-105r), L (23v-24r), M (26r-v), N (54v-55r), O (79-80), P (23v-24r), Q (17v-18r), R (42v), S (30-32), U (35v-36r), V (84r-v), c (11v), f (50r-v), ls (n. 14); incipit cit. in N2 (22r, n. 2); a 33514**-33515*** (= vv. 34-35); β1 248-254 (= vv. 8-14); ι 86r (= vv. 29-30); µ 224-225 (= vv. 10-11).

Edizioni critiche: Stanisław Stroński, Le troubadour Folquet de Marseille, Cracovie 1910, p. 44 (IX); Paolo Squillacioti, Le poesie di Folchetto di Marsiglia, edizione critica a cura di P. S., Pisa 1999 (Biblioteca degli Studi mediolatini e volgari, n.s., XVI), p. 181.

Altre edizioni: Carl August Friedrich Mahn, Gedichte der Troubadours, in provenzalischer Sprache, 4 voll., Berlin 1853-73, vol. I, nn. 26 (B, con var. di E e I) e 252 (S); III, n. 686 (N); Nicolaus Delius, Ungedruckte provenzalische Lieder von Peire Vidal, Bernart von Ventadorn, Folquet von Marseille und Peirol von Auvergne, Bonn 1853, p. 28 (basata su S).

Metrica: a10 b10’ a10 b10’ b10’ c10 c10 (Frank 324:3). Cinque coblas capcaudadas a rime alternate di sette versi e due tornadas di tre versi che riprendono rispettivamente le rime degli ultimi tre versi della penultima e dell’ultima cobla (cfr. Dominique Billy, L’architecture lyrique médiévale. Analyse métrique et modélisation des structures interstrophiques dans la poésie lyrique des troubadours et des trouvères, Montpellier 1989, p. 116).

Melodia (G R): Ugo Sesini, Le melodie trobadoriche nel canzoniere provenzale della Biblioteca Ambrosiama R. 71 sup., Torino 1942, p. 108 (n. 2; solo G); Gennrich, III, p. 80 (n. 77; cfr. IV, p. 56); Fernández de la Cuesta, p. 187; van der Werf, p. 79*.

Note: Canzone. L’incipit chiude la quinta cobla della canzone à citation di Jaufré de Foixà 304.1 Be m’a lonc temps menat a guiza d’aura (Jofre de Foixa, Vers e Regles de trobar, ed. Ettore Li Gotti, Modena 1952 [Collezione di Testi e Manuali, 37], p. 55). – La quinta cobla è il punto d’avvio della parodia oscena 461.35 A vos volgra metre lo veit qe·m pent, tràdita in G (129v) (ed. Carl Appel, «Poésies provençales inédites tirées des manuscrits d’Italie», Revue des langues romanes, 40, 1897, pp. 405-426, a p. 423), per la quale si veda Paolo Squillacioti, «Due note su Palais», Studi mediolatini e volgari, 38, 1992, pp. 201-207. 

[PS]


BdT    Folquet de Marselha    Ed. Stroński