Rialto

155.15

 

Folquet de Marselha

 

 

 

 

Oimais no·i conosc razo

ab que nos poscam cobrir,

si ja Dieu volem servir,

pois tant enquier nostre pro

5

que son dan en volc sofrir:

que·l Sepulcre perdet primieiramen

et er sofre qu’Espaigna·s vai perden,

per so car lai trobavam ochaiso

mas sai sivals non temem mar ni ven;

10

las! cum nos pot plus fort aver somos,

si doncs no fos tornatz morir per nos.

 

De si mezeis nos fetz do

quan venc nostres tortz delir,

e fetz so sai agrazir

15

quan si det per rezensso;

doncs qui vol viven morir

er don per Dieu sa vida e la presen,

qu’el la donet e la rendet moren,

c’atressi deu hom morir non sap co;

20

ay! cum mal viu qui no·n a espaven!

que·l nostre viures don em cobeitos

sabem qu’es mals et aquel morir bos.

 

Aujatz en cal error so

las gens ni que poirant dir!

25

que·l cors, c’om non pot gandir

de mort per aver que·i do,

vol quecs gardar e blandir,

e de l’arma non a nuill espaven

que pot gardar de mort e de tormen:

30

pens quecs de cor s’ieu dic vertat o no

e pois aura d’anar meillor talen;

e ja no·i gart paubreira nuills hom pros:

sol que comens, que Dieus es piatos.

 

Cor sivals pot aver bo:

35

d’aitan poira s’en garnir

que l’als pot Dieus tot complir

e nostre reis d’Arago;

qu’el non cre saubes faillir

a nuill home que·i an ab cor valen,

40

tant pauc vezem que faill’a l’autra gen,

non deu a Dieu jes far pejuraso

qu’el l’onrara si·l serv honradamen,

c’ojan, si·s vol, n’er coronatz sa jos

o sus el cel: l’us no·il faill d’aquestz dos.

 
45

E ja non pretz fol resso

lo reis castellans ni·s vir

per perdre, qu’anz deu grazir

a Dieu que·l mostra el somo

qu’en lui si vol enantir;

50

et autre esfortz ses Dieu torna e nien:

c’aissi valra sos bos pretz per un cen

si acoill Dieu oimais a compaigno;

qu’el non vol ren mas reconoissemen:

sol que vas Dieu non sia orgoillos,

55

mout es sos pretz honratz et envejos.

 

Vida e pretz c’om vol de folla gen

on plus aut son cazon leugieiramen;

bastiscam doncs en ferma peazo,

el pretz que·s ten quan l’autre van cazen:

60

que totz sos pretz, sos gaugz e sos laus fos

en pensar fort quant a Dieus faich per nos.

 

Bels Azimans, Dieus vezem que·us aten

qu’enaissi·us vol gazaignar franchamen;

qu’onrat vos ten tant que a mi sap bo;

65

no·ill fassatz doncs camjar son bon talen,

anz camjatz vos, que mais val per un dos

c’om s’afraigna anz que forsatz chaia jos.

 

 

 

Testo: Squillacioti 1999 (XVIII). – Rialto 20.ii.2002.


Mss.: A (67r-v), B (46r-47r), C (6r-v), Da (165v), E (2), I (64r-65v), K (49v), N (61r-v), P (7v), Q (22v-23r), R (13r); incipit cit. in N2 (22v, n. 18).

Edizioni critiche: Stanisław Stroński, Le troubadour Folquet de Marseille, Cracovie 1910, p. 83 (XIX); Paolo Squillacioti: Le poesie di Folchetto di Marsiglia. Edizione critica a cura di P. S., Pisa 1999 (Biblioteca degli Studi mediolatini e volgari, n.s., XVI), p. 368.

Altre edizioni: François Just Marie Raynouard, Choix des poésies originales des troubadours, 6 voll., Paris 1819, vol. IV, p. 110; H. P. de Rochegude, Le Parnasse occitanien ou choix de poésies originales des troubadours, tirées des manuscrits nationaux, Toulouse 1819, p. 60 (fondata su B C E I N R); Giovanni Galvani, Osservazioni sulla poesia de’ trovatori e sulle principali maniere e forme di essa confrontate brevemente colle antiche italiane, Modena 1829, p. 203; Carl August Friedrich Mahn, Die Werke der Troubadours in provenzalischer Sprache, 4 voll., Berlin 1846, vol. I, p. 326 (riproduce Raynouard); Manuel Milá y Fontanals, De los trovadores en España [1861], edición preparada par C. Martínez y F. R. Manrique, Barcelona 1966 (Obras de Manuel Milá y Fontanals, 2), p. 115 (riproduce Raynouard); H. J. Chaytor, The Troubadours of Dante. Being Selection from the Work of the Provençal Poets quoted by Dante, Oxford 1902, p. 57; Martín de Riquer, Los trovadores. Historia literaria y textos, Barcelona 1975, p. 599 (riproduce Stroński); Lola Badia, Poesia trobadoresca. Antologia, versions d’Alfred Badia, Barcelona 1998 (prima ed. 1982), p. 146 (riproduce Stroński attraverso Riquer); Saverio Guida, Canzoni di crociata, Parma 1992 (Biblioteca medievale, 21), p. 298.

Metrica: a7 b7 b7 a7 b7 c10 c10 a10 c10 d10 d10 (Frank 536:1). Cinque coblas unissonans di undici versi e due tornadas di sei versi.

Ed. 1999: 44 e·l.

Nota: Canzone di crociata d’occidente; composta dopo il luglio 1195 e prima dell’aprile 1196.

[PS]


BdT    Folquet de Marselha    Ed. Stroński

Translations and notes

Canzoni sulle crociate