155.15 |
Folquet de Marselha
|
||
Oimais no·i conosc razo |
||
ab que nos poscam cobrir, |
||
si ja Dieu volem servir, |
||
pois tant enquier nostre pro |
||
5 |
que son dan en volc sofrir: |
|
que·l Sepulcre perdet primieiramen |
||
et er sofre qu’Espaigna·s vai perden, |
||
per so car lai trobavam ochaiso |
||
mas sai sivals non temem mar ni ven; |
||
10 |
las! cum nos pot plus fort aver somos, |
|
si doncs no fos tornatz morir per nos. |
||
De si mezeis nos fetz do |
||
quan venc nostres tortz delir, |
||
e fetz so sai agrazir |
||
15 |
quan si det per rezensso; |
|
doncs qui vol viven morir |
||
er don per Dieu sa vida e la presen, |
||
qu’el la donet e la rendet moren, |
||
c’atressi deu hom morir non sap co; |
||
20 |
ay! cum mal viu qui no·n a espaven! |
|
que·l nostre viures don em cobeitos |
||
sabem qu’es mals et aquel morir bos. |
||
Aujatz en cal error so |
||
las gens ni que poirant dir! |
||
25 |
que·l cors, c’om non pot gandir |
|
de mort per aver que·i do, |
||
vol quecs gardar e blandir, |
||
e de l’arma non a nuill espaven |
||
que pot gardar de mort e de tormen: |
||
30 |
pens quecs de cor s’ieu dic vertat o no |
|
e pois aura d’anar meillor talen; |
||
e ja no·i gart paubreira nuills hom pros: |
||
sol que comens, que Dieus es piatos. |
||
Cor sivals pot aver bo: |
||
35 |
d’aitan poira s’en garnir |
|
que l’als pot Dieus tot complir |
||
e nostre reis d’Arago; |
||
qu’el non cre saubes faillir |
||
a nuill home que·i an ab cor valen, |
||
40 |
tant pauc vezem que faill’a l’autra gen, |
|
non deu a Dieu jes far pejuraso |
||
qu’el l’onrara si·l serv honradamen, |
||
c’ojan, si·s vol, n’er coronatz sa jos |
||
o sus el cel: l’us no·il faill d’aquestz dos. |
||
45 |
E ja non pretz fol resso |
|
lo reis castellans ni·s vir |
||
per perdre, qu’anz deu grazir |
||
a Dieu que·l mostra el somo |
||
qu’en lui si vol enantir; |
||
50 |
et autre esfortz ses Dieu torna e nien: |
|
c’aissi valra sos bos pretz per un cen |
||
si acoill Dieu oimais a compaigno; |
||
qu’el non vol ren mas reconoissemen: |
||
sol que vas Dieu non sia orgoillos, |
||
55 |
mout es sos pretz honratz et envejos. |
|
Vida e pretz c’om vol de folla gen |
||
on plus aut son cazon leugieiramen; |
||
bastiscam doncs en ferma peazo, |
||
el pretz que·s ten quan l’autre van cazen: |
||
60 |
que totz sos pretz, sos gaugz e sos laus fos |
|
en pensar fort quant a Dieus faich per nos. |
||
Bels Azimans, Dieus vezem que·us aten |
||
qu’enaissi·us vol gazaignar franchamen; |
||
qu’onrat vos ten tant que a mi sap bo; |
||
65 |
no·ill fassatz doncs camjar son bon talen, |
|
anz camjatz vos, que mais val per un dos |
||
c’om s’afraigna anz que forsatz chaia jos. |
Testo: Squillacioti 1999 (XVIII). – Rialto 20.ii.2002.
Mss.: A (67r-v), B (46r-47r), C (6r-v), Da (165v), E (2), I (64r-65v), K (49v), N (61r-v), P (7v), Q (22v-23r), R (13r); incipit cit. in N2 (22v, n. 18).
Edizioni critiche: Stanisław Stroński, Le troubadour Folquet de Marseille, Cracovie 1910, p. 83 (XIX); Paolo Squillacioti: Le poesie di Folchetto di Marsiglia. Edizione critica a cura di P. S., Pisa 1999 (Biblioteca degli Studi mediolatini e volgari, n.s., XVI), p. 368.
Altre edizioni: François Just Marie Raynouard, Choix des poésies originales des troubadours, 6 voll., Paris 1819, vol. IV, p. 110; H. P. de Rochegude, Le Parnasse occitanien ou choix de poésies originales des troubadours, tirées des manuscrits nationaux, Toulouse 1819, p. 60 (fondata su B C E I N R); Giovanni Galvani, Osservazioni sulla poesia de’ trovatori e sulle principali maniere e forme di essa confrontate brevemente colle antiche italiane, Modena 1829, p. 203; Carl August Friedrich Mahn, Die Werke der Troubadours in provenzalischer Sprache, 4 voll., Berlin 1846, vol. I, p. 326 (riproduce Raynouard); Manuel Milá y Fontanals, De los trovadores en España [1861], edición preparada par C. Martínez y F. R. Manrique, Barcelona 1966 (Obras de Manuel Milá y Fontanals, 2), p. 115 (riproduce Raynouard); H. J. Chaytor, The Troubadours of Dante. Being Selection from the Work of the Provençal Poets quoted by Dante, Oxford 1902, p. 57; Martín de Riquer, Los trovadores. Historia literaria y textos, Barcelona 1975, p. 599 (riproduce Stroński); Lola Badia, Poesia trobadoresca. Antologia, versions d’Alfred Badia, Barcelona 1998 (prima ed. 1982), p. 146 (riproduce Stroński attraverso Riquer); Saverio Guida, Canzoni di crociata, Parma 1992 (Biblioteca medievale, 21), p. 298.
Metrica: a7 b7 b7 a7 b7 c10 c10 a10 c10 d10 d10 (Frank 536:1). Cinque coblas unissonans di undici versi e due tornadas di sei versi.
Ed. 1999: 44 e·l.
Nota: Canzone di crociata d’occidente; composta dopo il luglio 1195 e prima dell’aprile 1196.
[PS]