Rialto

155.19 = 156.12a

 

 

 

Folquet de Marselha

 

 

 

 

Senher Dieu[s], que fezist Adam

e assagiest la fe d’Abram

e denhest penre carn e sanc

4

per nos, tant fust humils e franc,

pueys lieuriest ton cors a martire,

don mos cors en pessan m’albire

que trop fezist d’umilitat

8

segon ta auta poestat;

Dieu[s] Iesu Crist, filh de Maria,

Senher, mostra·m la drecha via

e no·y esgart[z] los meus neletz

12

e retorna·m als camis dretz.

Hueymay be·s tanh qu’ieu m’en descobra

tan ai estat en mala obra:

tostemps ame[i] gran avareza

16

e tenc mon cor en cobezeza,

voluntiers ajustiey vas me

e non ges tot per bona fe,

volontiers amassey l’autrui

20

e non gardey ni qual ni cuy,

e fuy tostemps de malenconi

e mantinc obra de demoni,

can me venc en cor que·m partis

24

e que a tu, ver Dieu, servis.

Peccatz m’azauta que·m refresca,

que m’es pus dos que mel ni bresca,

e retorna·m al recalieu,

28

que m’es salvatje et esquieu,

tan me sobro peccatz mortals,

si tu, vers Dieu[s] doncx no m’en vals.

Tant es cozens lo mal[s] que·m toca

32

que no·l puesc comtar ab la boca,

ni metje no m’en pot valer

si tu no·m vals per ton plazer.

Glorios Dieu[s], per ta merce,

36

dressa ta cara devan me

e remira lo greu trebalh

c’aissi·m tensona e m’assalh;

que·l mieu pecat no son per nombre,

40

per tal tem que la mort[z] m’encombre,

que·l mieu peccat son massa trops

e·l tieu[s] cocelh[s] m’a mot gran obs.

Gran merce·t clam com hom vencut[z]

44

que m’aiut[z], Dieu[s], per ta[s] vertut[z]

qu’en pecat soy natz e noiritz

et en peccat ai tan dormit

c’a pena vey la clara lutz

48

que·l tieu[s] sant[z] esperit[z] m’adutz;

en escur vauc com per tenebras,

malautes suy pus que de febras,

en caitivier jac et en pena

52

e tenc al col tan gran cadena

que totz soy pesseiatz e franhs,

tan fort es dura e pezans.

Glorios Dieu[s], senher del tro,

56

si·t platz, deslieura·m de preio;

ab gran dolor t’apel et crit,

Senher, no·m metas en oblit;

oblidat m’as per ma folor,

60

car no·t servi coma senhor,

e soi pus freg[z] que neu[s] ni glas

can me parti del tieu solas.

Glorios Dieu[s], dona·m calor

64

e sen e forsa e vigor

e conoissensa e saber,

qu’ieu te serva a ton plazer.

Senher Dieu[s], fay nede mon cor,

68

de totas partz dins e defor,

de tota mala volontat

e d’erguelh e de malvestat,

e retorna·m al tieu servizi

72

e salva·m al jorn del juzizi.

Glorios Dieu[s], tramet me lum

que·m get dels huelhs aquel mal fum,

aisi que sian bel e clar,

76

que no sian dur ni avar

e reconosca·ls tieus sendiers

c’aisi son plas e drechuriers,

qu’ieu res no vey ni say on so,

80

ans prenc lo mal e lays lo bo.

Senher Dieu[s], garda·m dels camis

que la mortz troba tan mesquis

e de lur gran desaventura

84

dels enemicx que es tan dura.

Dieu[s], perdona me en ma vida

totz mos peccatz e ma falhida,

ans que la mortz me sobrevenga,

88

can non poirai menar la lenga,

car penedensa del adoncx

no val a l’arma .iiij. joncx.

Ajuda·m Dieu[s], tost, no m’o tricx,

92

car totz mos mortals enemicx

n’aurian gaug senes acort

si·m podian lieurar a mort.

Senher Dieu[s], mot m’o tenc a tala

96

car ieu non truep genh ni escala

on te pogues venir denan

lai sus hon son li gaug e·l san.

Dieus, tu que fist tan bel miracle

100

met me el tieu sant habitacle,

car tot[z] mos cor e m’esperansa

es en la tua piatansa,

car pus greu comte que d’arena

104

port de pecat sus en l’esquena:

qu’el mon no sai hom tan deslieure

pogues totz mos pecatz escrieure.

Mas tu, Senher vers Dieu[s], que saps

108

mos pessamens e totz mos abs,

a tu non puesc esser selatz

cal[s] fuy, cal[s] soy, cal[s] ai estat[z].

Tant ai peccat que non sai comte:

112

si anc fuy fols, aras soi domde,

car pecat[z] m’a cubert e clors

de totas partz me tenon mors:

Dieu[s], dona·m genh co m’en partisca

116

per so que·t laus e que·t grazisca,

car tu yest Dieu[s] dos, amoros,

e Senher Dieu[s] totz poderos.

Veray[s] Dieu[s], dressa tas aurelhas,

120

enten mos clams e mas querelhas;

aisi·t mourai tenson e guerra,

de ginolhos, lo cap vas terra,

las mas juntas e·l cap encli

124

tan tro·t prenda merce[s] de mi,

e lavarai soven ma cara,

per tal que sia fresqu’e clara,

ab l’aiga cauda de la fon

128

que nais del cors lai sus el fron,

car lagremas e plans e plors

so son a l’arma frutz e flors.

Senher Dieu[s], en tu ay mos precx:

132

en esta cocha no·m desnecx

ja soi ieu tos parens carnals

e tos parens esperitals,

ieu soi tos filhs e tu mos paire,

136

lo mieu[s] senhor e·l mieu[s] salvaire,

ieu soi tos filhs, tu mos parens:

aias de mi bos chauzimens;

car ieu soi ples de tot peccat

140

e tu, Senher, d’umilitat;

tu iest fort aut[z] et yeu trop bas,

car peccat[z] m’a vencut e las.

Dels enemicx me garda, Senher,

144

que·m volon dampnar e destrenher,

ampara·m, Dieus, mos esperitz

ans qu’en sia del tot partitz

e dona·m vida eternal

148

el tieu regne selestial.

Amen.

 

 

 

Testo: Squillacioti 1999 (XXVII). – Rialto 20.ii.2002.


Ms.: R 131v.

Edizioni critiche: Rudolf Zenker, «Zu Folquet von Romans und Folquet von Marseille», Zeitschrift für romanische Philologie, 21, 1897, pp. 335-352, a p. 343; Stanisław Stroński, Le troubadour Folquet de Marseille, Cracovie 1910, p. 112 (XXIX); Raymond Arveiller, Gérard Gouiran, L’œuvre poetique de Falquet de Romans, troubadour, Aix-en-Provence 1987 (Senefiance, 23), p. 205 (XVII); Paolo Squillacioti, «Senher Dieu[s], que fezist Adam di Folchetto di Marsiglia e due versioni catalane», Studi mediolatini e volgari, 41, 1995, pp. 127-64; Paolo Squillacioti: Le poesie di Folchetto di Marsiglia. Edizione critica a cura di P. S., Pisa 1999 (Biblioteca degli Studi mediolatini e volgari, n.s., XVI), p. 453.

Altre edizioni: François Just Marie Raynouard, Choix des poésies originales des troubadours, 6 voll., Paris 1819, vol. IV, p. 394; Giovanni Galvani, Osservazioni sulla poesia de’ trovatori e sulle principali maniere e forme di essa confrontate brevemente colle antiche italiane, Modena 1829, p. 284 (ed. parziale); Carl August Friedrich Mahn, Die Werke der Troubadours in provenzalischer Sprache, 4 voll., Berlin 1846, vol. I, p. 284 (riproduce Raynouard); Antoine Bayle, Poésies choisies des troubadours du Xe au XVe siècle, Aix-Leipzig 1879, p. 198 (riproduce Raynouard); Nolasc del Molar, Una poesia religiosa del segle XIII, II, Olot 1956, p. 17 (riproduce con imperfezioni Stroński).

Metrica: 74 distici di octosyllabes a rima baciata (Frank, II, p. 209).

Ed. 1999: 100 e·l, 105 e·l, 128 e·l.

Nota: Canto religioso di pentimento (corrispettivo volgare del lessus poenitentis mediolatino). È attestato anche in due versioni catalane anonime, la prima (1276) conservata in un ms. di minute notarili (Olot, Arxiu Històric Comarcal, Fons notVerdana, Santa Pau, 2), la seconda (1378) testimoniata dalla trascrizione di Ferran Valls i Taberner dal ms. perduto, già conservato nel Monastero di Sant Pere de les Puel·les di Sarrià (Barcelona): altre indicazioni e il testo delle due versioni nel Rialc, 0.129.

[PS]


BdT    Folquet de Marselha    Ed. Stroński