226.7 = 248.41 |
|
|
Guilhem de Mur · Guiraut Riquier
|
Guiraut Riquier, pus qu’es sabens |
||
pro a laus de vostres vezis, |
||
diatz cal deu esser pus fis |
||
4 |
vas bon pretz de dos entendens: |
|
l’us a·ls fatz ses malenansa |
||
d’amor, la bon’esperansa |
||
en a l’autre; e diatz ses falhir |
||
8 |
cals fa ni deu mielhs son pretz enantir. |
|
|
||
Guilhem, sel qu’es de joy manens |
||
e l’a per sa valor conquis, |
||
deu esser vas pretz pus aclis |
||
12 |
que selh qu’esper, car pensamens |
|
ab dezir li tol esmansa |
||
de far bos fas d’agradan‹s›a, |
||
qu’en l’esperar ten del tot son cossir, |
||
16 |
e·l jauzens deu en totz fatz avenir. |
|
|
||
Guirautz, autr’es entendemens |
||
a l’entendedor, so m’es vis, |
||
que cascus val mais cant languis |
||
20 |
per amor, que cant n’es jauzens; |
|
car Amors, on mais s’enansa |
||
vas fatz, pus torn’en mermansa |
||
l’amans vas precx, c’adoncx moro·l dezir |
||
24 |
e·l fag, per c’om lo solia grazir. |
|
Guilhem, vostre razonamens |
||
es fals e frevols e mesquis, |
||
mais no·us notz c’anc mais no falhis. |
||
28 |
E cals homs languitz, malsabens, |
|
a de bos faitz remenbransa, |
||
ni cal gay pretz desenansa? |
||
Vos non avetz d’amor joy ni martir, |
||
32 |
car pretz mandatz abayssar per jauzir. |
|
|
||
Guiraut, be·us falh tot vostres sens; |
||
veyatz cals es d’amor la fis, |
||
com l’us e l’autre n’escarnis |
||
36 |
can dels fatz fan acordamens. |
|
Lo rossinhol per semblansa |
||
us don que vieu ab alegransa |
||
tant cant ponha en sa par covertir, |
||
40 |
pueys son dos chant torn’en aspre rugir. |
|
|
||
Guilhem, on mais parlatz, val mens |
||
vostre razonamen frachis; |
||
c’auzel non a ni joi ni ris, |
||
44 |
mas volers leugiers e volvens, |
|
e no·s ne pot comparansa |
||
far ab veray’amistansa |
||
d’amic lial, que sap son joy culhir |
||
48 |
et on mays n’a, mielhs sap ben far e dir. |
|
Guiraut, sos dos desenansa |
||
aital malvad’amistansa, |
||
com vos dizetz, e·ls fatz lag escarnir, |
||
52 |
e Dieus e·ls sans lo·n meton en azir. |
|
|
||
Guilhem, pus per malenansa |
||
valetz mays, tostemps pezansa |
||
vos done Dieu et a mi don jauzir, |
||
56 |
c’ap joy say mielhs en totz fatz avenir. |
Testo: Betti 1998 (XII) . – Rialto 10.iv.2002.
Ms.: R 77r.
Edizione critica: Maria Pia Betti, «Le tenzoni del trovatore Guiraut Riquier», Studi mediolatini e volgari, 44, 1998, pp. 7-193, a p. 155.
Altra edizione: S. L. H. Pfaff, «Guiraut Riquier», in Carl August Friedrich Mahn, Die Werke der Troubadours in provenzalisches Sprache, 4 voll., Berlin 1853-73, vol. IV (1853), p. 243.
Metrica: a8 b8 b8 a8 c7’ c7’ d10 d10 (Frank 577:242). Partimen composto da sei coblas unissonans di otto versi e da due tornadas di quattro. Lo schema metrico ed il sistema di rime è probabilmente ripreso dalla canzone di Bernart de Ventadorn BdT 70.1, Ab joi mou lo vers e·l comens.
Note: La tesi sostenuta da Guiraut la ritroviamo in un partimen tra Raimbaut e Albertet, Albertet, dui pro cavalier (BdT 388.1, Adolf Kolsen, Trobadorgedichte, Halle 1925 p. 2), ai vv. 25-27: «Qe cel q’a de sidonz plazer / Deu miels tot bon pretz mantener / qe·l vostre q’a sos pretz perdutz». Vi è, d’altra parte, vicinanza tematica tra la strofa III, in cui è espressa la difesa di Guilhem per la propria parte, e la parallela cobla III del partimen tra Aimeric de Pegulhan e Gaucelm Faidit Gaucelms Faiditz, de dos amics leials (BdT 10.28, The Poems of Aimeric de Peguilhan, a cura di William P. Shepard e Frank M. Chambers, Evanston 1950 [Nortwestern University Studies in the Humanities], p. 154). – Una proposta di datazione che abbia un sufficiente margine di certezza è difficile da fare, essendoci giunte tenzoni dei due trovatori risalenti sia alla prima fase della produzione di Guiraut (ante 1270: la tenzone Guilhem de Mur, que cuia far [BdT 248.37 = 226.4] ed il partimen Guiraut Riquier, segon vostr’essien [BdT 226.8 = 248.42], n. 1 dell’ed. di Saverio Guida, «Jocs» poetici alla corte di Enrico II di Rodez, Modena 1983 [Subsidia al Corpus des Troubadours, 8], p. 207) che alla seconda (post 1280: il partimen Guilhem de Mur, chauzetz d’esta partida [BdT 248.36 = 226.3] ed il torneyamen De so don yeu soy doptos [BdT 226.1 = 248.25 = 140.1a = 296,1], n. 6 dell’ed. Guida). Un indizio ci è, però, offerto dalla vicinanza tematica tra la tesi difesa da Guilhem ed il contenuto della cobla V nel torneyamen De so don yeu soy doptos, il cui incipit richiama l’inizio del testo qui in esame: tutto ciò induce, secondo Maurizio Perugi (Trovatori a Valchiusa. Un frammento della cultura provenzale del Petrarca, Padova 1985 [Studi sul Petrarca, 18], p. 201), «a considerare questa coppia di tenzoni come un dittico omogeneo», rendendo plausibile l’ipotesi di una composizione pressoché contemporanea dei due dialoghi negli anni 1280-81. Diversamente dal comportamento ordinario in questo tipo di tenso, non ci si appella a nessun giudice nelle tornadas, ed il partimen si conclude con un augurio ironico a Guilhem da parte di Riquier.
[MPB]