Rialto

282.16

 

Lanfranc Cigala

 

 

 

 

Non sai si·m chant, pero eu n’ai voler;

mas, segon dreg, non n’auri’eu talen,

q’a chantar taing qu’om aia iausimen

et eu non l’ai; ni·m voill pero tener

5

de far chanson, qe ben leu ia garria

del mal d’amor, qu’eu tem fort que m’aucia:

que chanz adus gran ben maintas sazos;

eu no·l n’esper, tant en sui desiros!

Mas chantar voill, qu’eu n’ai conort aital,

10

si·l chantz mi platz: ni·m noz, si tot no·m val.

 

Eu mi cuiav’aver tant de saber

e de vertut, que de l’afortimen

d’amor pogues garir e ben e gen;

mas enganatz mi sui trobatz per ver,

15

que vencut m’a e·m ten en sa baillia.

Pero ben dic que·il colpa non es mia,

anz es tota de mos fals compaingnos,

q’a guerrers ai·l cor e los oills amdos.

E qui de for a guerra e dinz l’ostal

20

non pot aver plag plus descomunal.

 

Qu’eu er aitals com selva de poder

anz que meu oill m’aguesson falsamen

trait per leis, qe·m conquistet rizen;

qu’esfors d’amor no·m calia temer,

25

qe la selva lo fer non doptaria,

si doncs lo fustz socors no li en fazia.

Ni eu, Amors, non agra temsut vos,

si no m’eron li meu contrarios;

mas trait m’an li meu oill desleial,

30

con trai lo bosc lo fustz de la destral.

 

Que vos intretz, Amors, per mon vezer

inz e mon cor e·l cors fes faillimen

que·us alberget ses conseil de mon sen.

Mas pos il qec an fag vostre plazer,

35

fassatz lur ben, per vostra cortesia,

q’enaissi taing a bona seingnoria.

De me no·us prec, sol qe fassatz ioios

aquez trachors qe m’an fag enveios.

E si·m meir grat del rei celestial,

40

qu’eu prec per cels qui·m fan enoi mortal.

 

Pero be·us aus, Amors, merce querer,

si tot sui vostr’un pauc forsadamen,

que no·m siatz tant blos ses chauzimen:

qu’aissi com eu sui fortz per conquerer,

45

serai eu fortz, sia senz o folia,

en vos servir, e mon sen, qe·m chastia,

oblidarai. Ni non cre que anc fos

negus amans vas vos plus temeros,

mas ben sabes, qan de servir pren mal,

50

que l’autra gens a paor d’atretal.

 

Pero, Amors, car m’avez fait plazer

de tot lo mon tota la plus plazen,

d’aitan mi lau, e·l sobreplus aten

de vos, domna, car no·m deingnatz valer.

55

- Fals, si fas eu, car no·t vei qe no·t ria. -

- Vers es, mas eu dopti de tricharia. -

- No far, q’aiso t’es conortz avundos...-

- De que? - Que·l ris nais de cor amoros. -

- Hoc, ben, si·l ris mou de dompna leial. -

60

- Fols, tals sui eu, ni fatz semblan venal. -

 

Bona dompna, vostr’avinenz respos

m’es tan plazens e m’a faig tan ioios,

c’oblidat n’ai mon enoi e mon mal;

mas no·m tardez lo don, si Deus vos sal.

 

 

 

Testo: Branciforti 1954 (III). – Rialto 30.iv.2003


Mss.: I 92r, K 75v, a1 385, d 292.

Edizioni critiche: Giulio Bertoni, I trovatori d’Italia, Modena 1915, p. 323; Francesco Branciforti, Il canzoniere di Lanfranco Cigala, Firenze 1954, (Biblioteca dell’Archivum romanicum: s. I vol. 37), p. 116.

Altra edizione: Carl August Friedrich Mahn, Gedichte der Troubadours in provenzalischer Sprache, 4 voll., Berlin 1856-1873, vol. III, p. 27 (testo di I).

Metrica: a10 b10 b10 a10 c10 c10 d10 d10 e10 e10 (Frank 592:5); sei coblas unissonans più una tornada di quattro versi. Lo stesso schema metrico e rimico si trova in un sirventese ed in una cobla di Bertran Carbonel (BdT 82.12 e 82.2).

Note: canzone (definita tale al v. 5)  nata non dalla gioia d’amore ma dal dolore, come tentativo di sfuggire attraverso il canto alla disperazione; la serenità sarà alla fine ritrovata in seguito ad un dialogo immaginario con la donna, rappresentato nei vv. 54-60. – La tradizione di IKa1 è molto compatta e piuttosto corretta, richiedendo soltanto un numero limitato di interventi editoriali. Si noti che al v. 21 c’è un probabile errore di stampa, in quanto il verbo è evidentemente un imperfetto (ed è così tradotto dallo stesso editore), cosicché bisogna leggere er’aitals. Sembra da accogliere inoltre la proposta di Lewent di anticipare il principio del dialogo fittizio con la donna al v. 54, con la domanda: «Car no·m deingnatz valer?» (Kurt Lewent, «On the Text of Lanfranc Cigala’s Poems», in Saggi e ricerche in memoria di Ettore Li Gotti , 3 voll., Palermo 1962, [Centro di studi filologici e linguistici siciliani: bollettino 7], vol. II, pp. 171-192).

[sc]


BdT    Lanfranc Cigala