364.8 |
Peire Vidal
|
||||
Baron, Jhesus, qu’en crotz fon mes | Signori, Gesù, che fu messo in croce per salvare la gente cristiana, ordina a tutti noi indistintamente di andare a liberare la terra santa, dove venne a morire per amor nostro. E se non gli vogliamo obbedire sentiremo per questo molte terribili accuse là dove finirà ogni contesa. | |||
per salvar crestiana gen, | ||||
nos mand’a totz comunalmen | ||||
4 |
qu’anem cobrar lo saint paes, | |||
on venc per nostr’amor morir. | ||||
E si no·l volem obezir, | ||||
lai on feniran tuit li plag, | ||||
8 |
n’auzirem maint esquiu retrag. | |||
|
||||
Que·l saint Paradis que·ns promes, | E il santo Paradiso che ci promise, dove non c’è né pena né tormento, lo vuole ora concedere liberalmente a coloro che andranno con il marchese oltremare a servire Dio; e fra quelli che non vorranno seguirlo, non ci sarà nessuno che possa non avere poi per questo gran paura. | |||
on non a pena ni tormen, | ||||
vol ara liurar francamen | ||||
12 |
a sels qu’iran ab lo marques | |||
outra la mar per Dieu servir; | ||||
e cill qui no·l volran seguir, | ||||
non i aura negun, brun ni bag, | ||||
16 |
que no·n puesc’aver gran esglag. | |||
|
||||
E veiatz del segle quals es, | E guardate com’è il mondo, che s’attacca al peggio chi più lo segue; e perciò non c’è che una cosa sensata: che si lasci il male e si prenda il bene. Se infatti la morte vuol venire all’assalto, nessuno può né sa sottrarsi. Dunque poiché tutti moriamo sicuramente, è davvero folle chi vive in modo vile e meschino. | |||
que qui·l sec plus, al pieitz s’en pren; | ||||
pero non i a mas un bon sen: | ||||
20 |
qu’om lais los mals e prenda·ls bes. | |||
Que pus la mortz vol assalhir, | ||||
negus non pot ni sap gandir. | ||||
Doncs pus tuit morem atrazag, | ||||
24 |
ben es fols qui viu mal ni lag. | |||
|
||||
Tot lo segle vei sobrepres | Tutto il mondo vedo sopraffatto dall’inganno e dalla frode; e sono ormai tanti i miscredenti, che sopravvivono con difficoltà la legge e la fede, perché ognuno fa a gara a tradire l’amico per arricchirsi. Ma i traditori sono traditi come chi beve il veleno col latte. | |||
d’enjan e de galiamen; | ||||
e son ja tan li mescrezen | ||||
28 |
c’apenas renha dreigz ni fes, | |||
que quasqus ponha en trair | ||||
son amic per si enrequir. | ||||
Pero·lh trachor son aissi trag | ||||
32 |
cum selh qui beu tueissec ab lag. | |||
|
||||
Catalan et Aragones | Catalani e Aragonesi hanno un signore valente e degno d’onore e generoso e leale e colto, umile e giusto e cortese. Ma lascia troppo arricchire i suoi servi, che Dio li umili e li abbia in odio; perché sono sempre pronti a creare danno e ostacoli a corte. | |||
an senhor honrat e valen | ||||
e larc e franc e conoissen, | ||||
36 |
humil et adreg e cortes. | |||
Mas trop laissa enmanentir | ||||
sos sers, cui Dieus bais et azir; | ||||
qu’a totz jorns estan en agag | ||||
40 |
per far en cort dan et empag. | |||
|
||||
Reis aunitz val meins que pages, | Un re disonorato vale meno di un villano, quando vive come un poltrone e piange i beni che altri spende e perde ciò che il padre conquistò. Un tale re, che si difende a mo’ di paralitico e non prende né dà colpi, sarebbe da uccidere e da seppellire in un brutto posto. | |||
quan viu a lei de recrezen | ||||
e plora·ls bes qu’autre despen | ||||
44 |
e pert so que·l paire conques. | |||
Aitals reis fari’ad aucir | ||||
et en lach luec a sebelhir, | ||||
qui·s defen a lei de contrag | ||||
48 |
e no pren ni dona gamag. | |||
Domnas vielhas non am ieu ges, | Non mi piacciono affatto le donne vecchie, se vivono sconvenientemente contro Amore e contro Gioventù; perché hanno ridotto così male la vera nobiltà che è terribile da raccontare e da dire e da ascoltare e da udire; perché hanno così completamente distrutto il nobile servizio d’amore che fra loro non se ne trova traccia. | |||
quan vivon descauzidamen | ||||
contr’Amor e contra Joven; | ||||
52 | quar fin paratg’an si mal mes, | |||
fer es de comtar e de dir | ||||
e fer d’escotar e d’auzir; | ||||
quar franc domnei an si tot frag | ||||
56 | qu’entre lor no·n trob’om escag. | |||
Dona, si·m tenetz en defes | Donna, così mi tenete prigioniero che non penso ad altro se non a fare il vostro volere. E se, col vostro favore, potessi essere al vostro servizio tra quando vi spogliate e quando vi vestite, mai potrebbe succedermi alcun male; perché le vostre parole e i vostri modi hanno per me la dolcezza della rosa di maggio. | |||
que d’al re non ai pessamen | ||||
mas de far vostre mandamen. | ||||
60 | E s’en grat servir vos pogues | |||
entre·l despulhar e·l vestir, | ||||
ja mais mals no·m pogra venir; | ||||
quar vostre dig e vostre fag | ||||
64 | m’an sabor de roza de mag. | |||
Reis de Leon, senes mentir, | Re di Léon, senza mentire, dovete raccogliere l’onorato pregio, come colui che semina nel maggese giustamente umido, con dolce compiacenza. | |||
devetz honrat pretz reculhir, | ||||
cum selh qui semen’en garag | ||||
68 | temprat d’umor ab douz complag. |
Testo: Peire Vidal, Poesie. Edizione critica e commento a cura di d’Arco Silvio Avalle, 2 voll., Milano-Napoli 1960, vol. I, p. 115 (XII).
Traduzione di Antonella Martorano. – Rialto 27.vii.2004.