Legenda aurea
[61] Sanch Girma
Sanh Girma fonc molt nobles hom. E quant era jovencel, fonc trames a Roma per apenre drech. E quant fonc aqui, aprofechet tant que tant l’amet lo poble de Roma que trameyro lo leguat en Bergonha, que fos aqui magers sobres totz e comandes1 a ssa guia. Ayssi que el era de una viela que era fort nobla e governava2 la plus saviamen que totz los autres.
Et aquela viela avia hun penchier trob bel, ayssi que el fasia levar en las brancas los caps3 de las salvazinas quant las avia fachas penre a ssos cassadors, per vana4 gloria e per ufana5, ayssi que hun dia sanh Amador que era evesque d’aquela viela sua lo repres6 ben e fort d’aquo, e dis li e·l preguet que fezes trenquar lo penchier, car grans escondols era /100b/als crestias quar vesian aquela [ufana], e quant sanh Amador vi que non ho volia far trencar [... fes trencar] lo penchier. E quant sanh Girma7 ho saub, fonc molt iratz es amasset mols homes armatz. E venec el palays del evesque per luy aucire. E quant l’avesque ho senti, fugi se·n, quar be sabia per revelatio de Dieu que sanh Girma devia esser evesques apres luy.
E quant ac hun temps estat foras la viela, tornet a son hostal, e saup que sanh Girma preguava Dieu en la gleya totz sols8, [e] venc se·n a luy totz sols, e sarret la gleya apres si9, e fes pas am sanh Girma. Et apres fes li corona e dis li que el devia esser evesques apres luy. Et en ayssi fonc fah, quar sanh Amador mori apres hun pauc de temps. E quant fonc mortz, tot lo poble elegi sanh Girma en evesque.
E quant el ho10 vi, det tot quant avia als paubres per Dieu, e de sa molher que avia [fes] sa sor, e vis/100c/quet molt sanctamen evesque ·xxx· ans, ayssi que11 non manjava pa de fromen, ni bevia vi, ni non manjava legum ni sal per sabor donar. Empero bevia doas ves del vi l’an, so era lo dia de Nadal e·l dia de Paschas, mas tan s’asegava que non avia sabor de vi, e non manjava mas pa d’ordi. E non portava yvern ni estieu mas sa gonela e ssa cogola et hun cilici aspre a la carn. E son liech era cubert de hun sac12 et de hun cilici, ses cosselhier, e fasia moltas d’autras penedensas.
13Endevenc se hun ser, que fonc alberguatz am hun oste, que quant agro sopat, e·l oste fes metre autra ves la taula apres sopar. E sanh Girma fonc estabozitz e demandet li a cuy metia hom aquela taula, e·l oste respos que a las bonas donas que anavo de nuech am sa maynada. Et adonc sanh Girma dis que velhes aquela nuech am sa maynada. E quant agro14 hun brieu estat ni velhat, sanh Girma e·l hoste viro ganre de diables /100d/que·s metian a taula en semblansa [de homes] e de femnas. E tantost sanh Girma comandet als diables que no·s moguesso de la taula, e fes levar tota la maynada15 del hostal, e demandet lor se conoyssian aquelas personas que ero a taula. Et els respondero que aquo era lor vesis e lor vizinas. Et adonc sanh Girma comandet a la maynada que anesson a lor vesis veyre se ero al ostal, et anero ho vezer e trobero los totz dormens en lor liechs. Et adonc sanh Girma comandet als diables que dissesso davan totz qui ero. Et els dicero qu’ilh ero diables que se·n ero aqui vengutz per decebre l’oste e sa maynada. Et apres sanh Girma dis al hoste et a tot lo poble que may huey no mezesso aquelas taulas.
E pueys sanh Girma se·n anet am l’avesque que avia nom sanh Lop en Bretanha, que era tota plena de eretges, e quant foro en mar, venc gran tempesta. E sanh Girma getet se en oratio, e passet la tempesta. E quant foro en Bretanha, lo poble receup lo onradamen. E convertiro totz los eretges. Et /101a/apres tornero se·n en lors16 vielas.
Et apres hun temps, Bretanha umpli se autra ves de heretges. E quant sanch Girma los ac convertitz autra ves ni se·n tornava, anet al vas de hun companho sieu, que era en la viela quant ley anava, e fes ubri lo vas, e demandet al mort en auta vos se volia tornar al segle, que fos sos companhs. Et adonc se levet de cezens e respos li que be l’estava e que ja non volia tornar al segle per nulha re. E adonc sanh Girma comandet li que·s repauses en pas, de part Dieu. Et adonc lo mort colguet si ayssi cum estava davan sanh Girma; e anet se·n.
17Et endevenc se hun dia que hanc lo rey de Bretanha no volc recebre sanh Girma ni sa maynada en son ostal, e rremayro a la porta am gran fam et am gran frech, ayssi que hun ser hun viala del rey venc de l’arada, e vi sanh Girma que tremolava de frech a la porta del rey am sa maynada, e menet l’en a son ostal. E quant foro aqui, lo bos hom fes auci/101b/re hun vedel que avia ses plus, per honor de sanh Girma. E quant l’agro manjat, sanh Girma fes metre totz los osses dins la pel e ssenhet la. E tantost lo18 vedel reviscolet. E quant venc l’endema, sanh Girma se·n anet al rey e demandet li iradamen per [que] no·lh volia ubrir son ostal, ayssi que·l rey fonc totz estabozitz e no·lh poc ni saub respondre. Et adonc sanh Girma, per mandamen de Dieu e per voluntat, dis li que yssis tost de son ostal e del regne, quar el non19 era ges dignes que fos rey, e pre lo viela pel ma e fes lo rey d’aquela terra.
20Et endevenc se una ves que sanh Girma venc al vas de hun sanh home que avia nom Cassia, e demandet li en aut davan totz cum li estava, e·l mort respos li davan totz que molt be: sperava lo dia del Jutgamen. Et adonc sanch Girma dis li que·s repauses, de part Dieu, e que pregues Dieu que·l laysses venir /101c/al gauh de paradis.
21Una autra ves endevenc se que era ad una viela que ha nom Ravenna. E la regina d’aquela terra enviet li una scudela plena de nobla vianda, e la vianda [donet a sos companhos e la scud]ela donet als paupres. E trames a la regina una scudela de fust plena de pa d’ordi per special presen, [... presen] am gran gauch, e fes cobrir aquela scudela d’argen desobres, e pres ne per devotio.
22Endevenc se que hun dia, que la regina lo covidet, ayssi que el fonc tan frevols que covenc que lo sieu aze lo portes al hostal de la regina, e mentre que·s dirnavo, l’aze de sanh Girma mori. E quant la regina ho ausi, donet li hun23 bel palafre am que tornes, et el dis adonc qu’el volia que·l sieu aze l’en tornes. Et anet se·n al aze que era mort e dis li: «Leva ti tost e torna me·n a nostre hostal». E tantost l’aze levet se e tornet ne sanh Girma en son hostal.
Es apres hun pauc de temps, venc la febre, de que mori sanctamen, /101d/et anet la sua arma en paradis.
Testo:
Monika Tausend, Die altokzitanische Version B der
«Legenda aurea» (Ms. Paris, Bibl. Nat., n. acq. fr. 6504), Tübingen, Niemeyer,
1995 (Beihefte zur Zeitschrift für romanische Philologie, 262),
pp. 245-248. – Rialto
7.ix.2002.
[pdl]
