88.1 |
Bertran de Preissac
|
||
Eras, quan plou et iverna | ||
e fresca aura e buerna | ||
s’atrai e chai e despuelha la verna, | ||
fas sirventes per esquerna | ||
5 | d’amor, qu’enaissi s’enferna | |
que las joves an levad’a taverna. | ||
Tant an apres de falterna | ||
que lur cons vendon a terna: | ||
plus son arden non es lums en lanterna. | ||
10 | Domnas tozas, sofrachozas, la vera paterna | |
vos cofonda, e·us rebonda selh que·l mon governa! | ||
Qu’en Jausbertz non es tan certz, per los sanhs de Palerna, | ||
qu’el pantais del pel no·i lais, si sec la vostr’esterna. | ||
Audebert, si de ma scola | ||
15 | issetz, pareis causa fola. | |
Si las crezetz, no·us tenra pro mola; | ||
qu’ieu fui ja de lur corola | ||
e sai cum quascuna dola: | ||
mais volon raubar qu’Aspes que degola. | ||
20 | Ges raca pieitz non asola | |
qu’elhas fan, s’om lor acola. | ||
Neis en mostier no·n pot gandir estola! | ||
Qui·n joventa met s’ententa no sap qu’es virola: | ||
mas en guerra met sa terra selh que las percola. | ||
25 | Tan son leas lur galeas que lais ni viola | |
no lur auta, mens de rauta, don quascuna tola. | ||
Jovens torn’en «no m’en calha» | ||
et amors en cominalha, | ||
mas las joves en trazon lur vitalha; | ||
30 | mas per nient se trebalha | |
mos Audebertz que lur valha, | ||
quar desse l’auran mes tot en la palha. | ||
E par ben que sens li falha | ||
qui donas joves engalha | ||
35 | ab las vielhas, que an pretz ses baralha | |
quar gent gabon e pueis sabon far per qu’om mais valha: | ||
bona pauza e ses nauza e rica gazalha. | ||
Mas tozeta, que·l prometa, no·n perdra mezalha, | ||
anz assaia cum dechaia son drut en nualha. | ||
40 | Ben a de sen gran nescieira | |
drutz que dona joven quieira, | ||
que·l plus manen fai tornar en paubrieira; | ||
mas selhas de mieja tieira | ||
deu hom ponhar cum conquieira | ||
45 | lur amistat, quar an proez’entieira. | |
Quon plus es de jorns plenieira | ||
val mais en tota manieira. | ||
Quar no desiron ges mercat ni fieira, | ||
lur companha es gazanha. Enanz qu’om so mieira, | ||
50 | bon’alberga qui que·s perga, fara voluntieira. | |
Aital osta meins de costa, vuelh mais que no·m quieira: | ||
melhs mi colga e m’afolga que joves guerrieira. | ||
Er no sai cum me captenha: | ||
si·m lais d’amar o m’en fenha; | ||
55 | d’estz dos afars m’es ops que·l melhor prenha. | |
Amors, e mals glais vos senha | ||
e selh qu’en vostra cort renha! | ||
Quar non etz tals que midons s’en destrenha? | ||
Chaitius sui qu’elha no·m denha | ||
60 | amar, per que sieus devenha; | |
e si·m destrenh plus que fuecx no fai lenha. | ||
Men sui savis que gramavis qui la gent essenha, | ||
qu’ai tal anta per garanta que no s’endevenha. | ||
Dieus mi noga, si no·m loga joves e no·m senha, | ||
65 | si tal nova non cug mova, don ja bes no·l venha. |
Testo: Latella 1988-9. – Rialto 11.xi.2002.
Mss.: C 320v-321r; D 133rv; I 189rv; K 175r.
Edizioni critiche: William P. Shepard, «A Provençal débat on Youth and Age in Women», Modern Philology, 29, 1931, pp. 149-161, a p. 151; Fortunata Latella, «Un indiscusso caso di intertestualità trobadorica», Pluteus, 6-7, 1988-9, pp. 45-65, a p. 58. Gérard Gouiran, «Le cycle de la bataille des jeunes et des vieilles», in Per Robert Lafont: estudis ofèrts à Robert Lafont per sos collègas e amics, Montpelhièr-Nîmes 1990, pp. 109-133, a p. 127; John H. Marshall, «Les jeunes femmes et les vieilles: une tenso (PC 88.2 =173.5) et un échange de sirventes (PC 173.1 + 88.1)», in Il miglior fabbro. Mélanges de langue et littérature occitanes en hommage à Pierre Bec, par ses amis, ses collègues, ses élèves, Poitiers 1991, pp. 325-338, a p. 333.
Metrica: a7’ a7’ a10’ a7’ a7’ a10’ a7’ a7’ a10’ a13’ a13’ a13’ a13’ (Frank 12:1, con le riserve segnalate nella Premessa). Cinque coblas singulars di tredici versi.
[FL]
Premessa al dibattito sulle donne vecchie e giovani Bertran de Preissac