[66] Sanch Donat

Sanh Donat. El sieu temps era emperador Julia, en tan que l’emperayre fonc fach subdiague. En aquel temps fonc fach pueys emperador e fes aucire lo payre e la mayre de sanh Donat quar cresian Dieu. E quant sanch Donat /107c/ho vi, fugi se·n lonh d’aqui e venc estar am hun sanch morgue que avia nom Ylari. Et aqui el fes ganre de miracles.

Et hun dia endevenc se que·l diable era intratz el cors del prebosc, e sanch Donat venc a luy, e tantost quant lo diable lo senti, conoc lo e cridet: «Sirven de Dieu Jesu Christ, no·m fassas tort, no·m vuelhas gitar de mon ostal!» E tantost sanh Donat mes se en oratio, e·l diable yssi tantost del prebost.

¹Et autra ves endevenc se que hun home, bayle de hun senhor, ac baylat deniers en comanda ha sa molher que ero de son senhor, e fonc se·n anatz lon de sa terra, ayssi que a la dona venc malautia sobdana. E quant ela se senti mori, rescondet los deniers al intran de la porta e mori. Et hom non saup ont los avia mezes. E quant so² marit fonc tornatz, lo senhor demandet li aquel argen. E quant el vi que no·lh trobava en tot son ostal, ac gran paor, e·l³ senhor jutget lo a /107d/pendre. E tantost lo home reclamet se per sanch Donat, e sanh Donat venc se·n al vas de sa molher e cridet li e dis: «Eufrodisa, ieu te comande de part Dieu que tu mi digas ont as meses aytals⁴ deniers». Et ela respos en auta vos e dis que al intrar de la porta ero, e fes hom cavar aqui e trobet los deniers.

⁵Et endevenc se apres hun pauc de temps que l’avesque d’aquela cieutat mori. E tantost lo poble elegi⁶ en evesque sanh Donat.⁷Endevenc s’i hun dia, que·l poble ac cumerguat et sanh Donat ac dicha la messa, que·l diague dava a beure am lo calissi al poble, ayssi que tan gran bregua hy avia que·l diague tombet e trenquet⁸ lo calissi. E quant sanh Donat ho vi, fes amassar las pessas e ssenhet lo, e tornet bels et entiers. E quant li paga viro aquest miracle, covertiro se·n ·lxxx· a Dieu. E sanh Donat batejet los.

Et endevenc se en aquela gleya que /108a/avia una fon⁹, e totz hom que bevia d’aquela ayga tantost moria, ayssi que sanh Donat¹⁰ anet se·n en aquela fon am son ase per l’ayga senhar. E quant fonc a la fon, hun drag yssi de la fon trob lach. Et environet¹¹ am la coha tot l’aze de sanh Donat e cujet lo tot devorar. E tantost sanh Donat escupi en la cara et aussi lo, e pueys senhet la fon, et ostet ne tot lo vere.

¹²Autra ves s’endevenc que·l diable fonc intratz el cors de la filha del emperador¹³ Theodori. Et amenet la hom a sanch Donat. E tantost sanh Donat comandet al diable de part Dieu que yssis del cors de la donsela, e tantost lo diable deroquet l’ostal et yssi del cors de la donsela am gran crit.

¹⁴Autra ves endevenc se que hun hom fonc mortz, et us autre mals hom demandet hun deude a ssa molher, del bon home mort, loqual lo mort avia paguat en sa vida,
/108b/en tant que l’ome aportet carta falsa de son deude e defendet que hom no·lh¹⁵ sebelhis lo cors tro que el fos pagatz. E quant sanh Donat ausi aquest plach, anet se·n al cors en la bera e dis li: «Ieu te comande de [part] Dieu que·m digas se as pagat en ta vida aquest home». ¹⁶Adonc lo cors levet se davan totz e proet que paguat l’avia. E pueys preguet sanh Donat que·l comandes de part Dieu¹⁷ que·s repauses cum fasia davan. Et sanch Donat senhet lo, e dis li que tornes en la bera, e fes lo sebelhir.

E quant lo prebost ausi que sanh Donat fasia tans de miracles per que ganre se convertian a luy, fes lo penre e metre¹⁸ en carser e quant vi que no volia adorar las ydolas, fes li tolre lo cap.