Rialto

210.1

 

Guillem de Berguedan

 

 

 

 

Amics Marques, enqera non a gaire
q’ieu fi de vos coinda cansson e bona,
mas ancar n’ai en talan autr’a faire,
4 puois mos cosseills m’o autrej’e m’o dona;
q’a Sailforas viron miei enemic
l’anta q’ieu·s fi e·l afan e·l destric,
qu·el camp N’Albert laissetz l’elme per tasca:
8 si fossetz calvs tuich vos virant la rasca.
  
Q’ieu vos cuidei d’entrams los arssos traire,
si·us empeissi ab ma lanssa gascona
c’al encorbar, sitot vos etz gabaire,
12 ditz qe·l vos vi·N Guillems de Savasona,
q’en las bragas vos tengront per mendic
li canorgue e li borges de Vic.
Amics Marques, si mala gota·us nasca,
16 si esser pot, meillors n’aiatz a Pasca.
  
Ja del tornei no·us cal gabar ni feigner
c’anc non valc tant Rotlans a Serragosa:
et eu·s autrei que no m’en cal destreigner,
20 que mort m’agratz si·l lanssa non fos mosa,
que planamen mi detz tal colp su·l fron
que rire·n fetz En Guillem de Clarmon:
tuich vostr’amic crideron: Mataplana!,
24 tro lor membret qe·l man aviatz vana.
  
Amics Marques, si·l colp pocsetz enpeigner
mort agratz cel qe·ls maritz escogossa,
lo cortes drut qe·ls corns sap far enpeigner,
28 e non tem glat ni crit ni huc de gossa,
gerra ni fais, ni barrieira ni pon,
anz es plus gais que raineta en fon,
que ses aiga non poiria star sana
32 plus q’ieu d’amor un jorn de la setmana.
  
Marques, escriut port el fer de ma lansa
c’om no-fesatz non pot aver guirensa;
e pois vers es, podetz n’aver doptansa,
36 c’anc plus traicher de vos non pres naisensa;
neus Mos Sogres, que de Barsalones
porta las claus d’engans e de no-fes,
vas vos no·n sap lo traich d’una batzola:
40 per so amdoi legitz en un’escola.
  
Raimon de Paz, mon sirventes romansa
a·N Nas-de-Corn, e non aias temenssa
que plus volpill no·n a d’aqui en Fransa,
44 ni plus coart, si eu ai conoissenssa;
que cinc anz a non donet colp ni pres
en l’escut d’aur en que la dompna es,
ni en tornei non capusa ni dola,
48 anz ten per fol qui sas armas l’afolla.

 

 

 

Testo: Riquer 1996 (XII). – Rialto 30.vii.2003.


Mss.: A 200v, C 212r, D 128r, I 193v, K 179r, R 23r, T 166v, ω 56 45 65 60.

Edizioni critiche:  Martín de Riquer, «Las poesías de Guilhem de Berguedán contra Pons de Mataplana», Zeitschrift für romanische Philologie, 71, 1955, pp. 1-32, p. 24; Martín de Riquer, Guillem de Berguedà, 2 voll., Abadía de Poblet 1971, vol. II, p. 113 (base A); Les poesies del trobador Guillem de Berguedà, text, traducció, introducció i notes per Martí de Riquer, Barcelona 1996, p. 195 (riprende con piccole variazioni il testo dell’edizione del 1971).

Altre edizioni: Adelbert Keller, Lieder Guillems von Berguedan, Mitau-Leipzig 1849, p. 18 (testo di I); Manuel Milá y Fontanals, De los trovadores en España, Barcelona 1861, p. 303; Carl August Friedrich Mahn, Gedichte der Troubadours in provenzalischer Sprache, 4 voll., Berlin 1856-1873, vol. I, p. 95 (diplomatica di I); Martín de Riquer, Los trovadores. Historia literaria y textos, Barcelona 1975, p. 532 (testo del 1971).

Metrica: a10’ b10’ a10’ b10’ c10 c10 d10’ d10’ (Frank 382:50); sei cobas doblas. Questo componimento è il più antico dei cinque che presentano lo stesso schema metrico e rimico (Frank 382:48-53); le rime della prima quartina si trovano identici nella cobla di Bertran Carbonel BdT 82.27. 

Note: Componimento del ciclo satirico e derisorio contro Pons de Mataplana (Mon Marques), di cui fanno parte anche BdT 210.5, 210.8, 210.18 (allo stesso personaggio è dedicato anche il planh BdT 210.9); la datazione per l’intero ciclo è posta da Riquer intorno al 1180 (Riquer, Guillem, I, pp. 76-79).  –  Il torneo di Sentfores cui si fa riferimento nel v. 5 è menzionato anche, più brevemente, in BdT 210.18, altro componimento contro Pons de Mataplana; è forse proprio BdT 210.18 la coinda cansson e bona di poco precedente a questa cui fanno riferimento i vv.1-2 (Riquer, Guillem, I, p. 88).

[sc]


BdT    Guillem de Berguedan