210.1 |
Guillem de Berguedan
|
||
Amics Marques, enqera non a gaire | ||
q’ieu fi de vos coinda cansson e bona, | ||
mas ancar n’ai en talan autr’a faire, | ||
4 | puois mos cosseills m’o autrej’e m’o dona; | |
q’a Sailforas viron miei enemic | ||
l’anta q’ieu·s fi e·l afan e·l destric, | ||
qu·el camp N’Albert laissetz l’elme per tasca: | ||
8 | si fossetz calvs tuich vos virant la rasca. | |
Q’ieu vos cuidei d’entrams los arssos traire, | ||
si·us empeissi ab ma lanssa gascona | ||
c’al encorbar, sitot vos etz gabaire, | ||
12 | ditz qe·l vos vi·N Guillems de Savasona, | |
q’en las bragas vos tengront per mendic | ||
li canorgue e li borges de Vic. | ||
Amics Marques, si mala gota·us nasca, | ||
16 | si esser pot, meillors n’aiatz a Pasca. | |
Ja del tornei no·us cal gabar ni feigner | ||
c’anc non valc tant Rotlans a Serragosa: | ||
et eu·s autrei que no m’en cal destreigner, | ||
20 | que mort m’agratz si·l lanssa non fos mosa, | |
que planamen mi detz tal colp su·l fron | ||
que rire·n fetz En Guillem de Clarmon: | ||
tuich vostr’amic crideron: Mataplana!, | ||
24 | tro lor membret qe·l man aviatz vana. | |
Amics Marques, si·l colp pocsetz enpeigner | ||
mort agratz cel qe·ls maritz escogossa, | ||
lo cortes drut qe·ls corns sap far enpeigner, | ||
28 | e non tem glat ni crit ni huc de gossa, | |
gerra ni fais, ni barrieira ni pon, | ||
anz es plus gais que raineta en fon, | ||
que ses aiga non poiria star sana | ||
32 | plus q’ieu d’amor un jorn de la setmana. | |
Marques, escriut port el fer de ma lansa | ||
c’om no-fesatz non pot aver guirensa; | ||
e pois vers es, podetz n’aver doptansa, | ||
36 | c’anc plus traicher de vos non pres naisensa; | |
neus Mos Sogres, que de Barsalones | ||
porta las claus d’engans e de no-fes, | ||
vas vos no·n sap lo traich d’una batzola: | ||
40 | per so amdoi legitz en un’escola. | |
Raimon de Paz, mon sirventes romansa | ||
a·N Nas-de-Corn, e non aias temenssa | ||
que plus volpill no·n a d’aqui en Fransa, | ||
44 | ni plus coart, si eu ai conoissenssa; | |
que cinc anz a non donet colp ni pres | ||
en l’escut d’aur en que la dompna es, | ||
ni en tornei non capusa ni dola, | ||
48 | anz ten per fol qui sas armas l’afolla. |
Testo: Riquer 1996 (XII). – Rialto 30.vii.2003.
Mss.: A 200v, C 212r, D 128r, I 193v, K 179r, R 23r, T 166v, ω 56 45 65 60.
Edizioni critiche: Martín de Riquer, «Las poesías de Guilhem de Berguedán contra Pons de Mataplana», Zeitschrift für romanische Philologie, 71, 1955, pp. 1-32, p. 24; Martín de Riquer, Guillem de Berguedà, 2 voll., Abadía de Poblet 1971, vol. II, p. 113 (base A); Les poesies del trobador Guillem de Berguedà, text, traducció, introducció i notes per Martí de Riquer, Barcelona 1996, p. 195 (riprende con piccole variazioni il testo dell’edizione del 1971).
Altre edizioni: Adelbert Keller, Lieder Guillems von Berguedan, Mitau-Leipzig 1849, p. 18 (testo di I); Manuel Milá y Fontanals, De los trovadores en España, Barcelona 1861, p. 303; Carl August Friedrich Mahn, Gedichte der Troubadours in provenzalischer Sprache, 4 voll., Berlin 1856-1873, vol. I, p. 95 (diplomatica di I); Martín de Riquer, Los trovadores. Historia literaria y textos, Barcelona 1975, p. 532 (testo del 1971).
Metrica: a10’ b10’ a10’ b10’ c10 c10 d10’ d10’ (Frank 382:50); sei cobas doblas. Questo componimento è il più antico dei cinque che presentano lo stesso schema metrico e rimico (Frank 382:48-53); le rime della prima quartina si trovano identici nella cobla di Bertran Carbonel BdT 82.27.
Note: Componimento del ciclo satirico e derisorio contro Pons de Mataplana (Mon Marques), di cui fanno parte anche BdT 210.5, 210.8, 210.18 (allo stesso personaggio è dedicato anche il planh BdT 210.9); la datazione per l’intero ciclo è posta da Riquer intorno al 1180 (Riquer, Guillem, I, pp. 76-79). – Il torneo di Sentfores cui si fa riferimento nel v. 5 è menzionato anche, più brevemente, in BdT 210.18, altro componimento contro Pons de Mataplana; è forse proprio BdT 210.18 la coinda cansson e bona di poco precedente a questa cui fanno riferimento i vv.1-2 (Riquer, Guillem, I, p. 88).
[sc]